VERKAVELINGSVERHALEN
De Vlaamse verkavelingswijken zijn onvoldoende afgestemd op de toekomst: ze nemen te veel ruimte in, zijn niet duurzaam genoeg en nog te zeer op maat van het traditionele gezin met kinderen. UHasselt-onderzoekers zochten daarom in verschillende gemeenten – samen met bewoners, beleidsmakers, organisaties en ontwerpers – naar nieuwe woonvormen in en andere invullingen van verkavelingen. De onderzoekers pleiten daarbij ook voor een aanpassing van de huidige procedure om verkavelingsplannen aan te vragen, met een grotere rol voor de burger zelf. Het resultaat van al dit denkwerk is momenteel te zien in de expo ‘Verkavelingsverhalen’ in deSingel.
De Vlaamse verkavelingscultuur komt onder steeds meer druk te staan. “Voor heel wat mensen blijft de rustige, groene verkavelingswijk de ideale plek om te wonen. Maar al die vrijstaande woningen consumeren veel ruimte en verbruiken meer materiaal en energie dan bijvoorbeeld rijwoningen”, zegt prof. dr. Oswald Devisch, verbonden aan de faculteit Architectuur en kunst van de UHasselt.
“Bovendien staan ze duurzame mobiliteit in de weg: verkavelingswijken liggen namelijk veelal afgelegen, waardoor bewoners vooral de auto nemen om zich te verplaatsen naar de winkel of het werk.” Naast die ecologische nadelen is er nog het feit dat dergelijke wijken slechts één woningtype kennen, gebouwd op maat van een traditioneel gezin met kinderen. “Voor meer hedendaagse woonvormen, zoals zorgwoningen of kangoeroewoningen, is er weinig ruimte.”
De faculteit Architectuur en kunst lanceerde een onderzoeksproject waarbij bewoners, beleidsmakers, onderzoekers, ontwerpers en verenigingen in enkele Vlaamse gemeenten nadachten over de toekomst van wonen en leven in die traditionele verkavelingen. Zo werd in Beerse een ‘wijk-voor-een-dag’ opgetrokken met woningen in bamboe en met gemeenschappelijke ruimtes tussen de huizen. In Godsheide (Hasselt) werd dan weer voorgesteld om een coöperatie op te richten die het dorp via het kanaal van goederen en diensten voorziet.
Aanbevelingen
Deze projecten – en andere experimenten rond nieuwe woonvormen, het samen opwekken van hernieuwbare energie of rond waterzuivering op maat van de wijk – tonen volgens de UHasselt-onderzoekers dat de huidige procedure om verkavelingsplannen aan te vragen, bijgestuurd moet worden. “De overheid moet burgers, zowel de individuele bewoner als organisaties, meer vertrouwen geven en hen aansporen om zélf met voorstellen te komen”, aldus professor Devisch. Daarnaast is er ook een meer ‘open regelgeving’ nodig die toelaat dat ruimtegebruik evolueert. “We hebben een wijk bestudeerd waarin buren hun tuinen delen omdat kinderen zo een grotere speelruimte hebben. Vandaag hebben die bewoners een gedeelde moestuin. Maar morgen herstellen ze misschien het gat in de haag en delen ze niets meer.”
De lokale zoektocht naar een duurzamere toekomst voor verkavelingswijken hebben de onderzoekers intussen gereconstrueerd in de tentoonstelling ‘Verkavelingsverhalen’, met foto’s, schetsen, schaalmodellen en ontwerptekeningen. “De expo wil niet alleen een breed debat starten rond de toekomst van de verkavelingscultuur, maar bezoekers ook aan het denken zetten over bijvoorbeeld eigendomsrecht van gezamenlijke tuinen of betaalbaarheid van duurzame woningen”, aldus professor Devisch.
________________
De tentoonstelling is een organisatie van het Vlaams Architectuurinstituut en deSingel Internationale Kunstcampus, gebaseerd op onderzoek ‘Verkavelingsverhalen/Tales of the Alotment’ van UHasselt-onderzoekers Oswald Devisch, Barbara Roosen en Marijn van de Weijer. De expo loopt tot en met 10 januari in deSingel.
LEVENSECHT. DE PERFORMANTIE VAN DE MODERNE STAD.
‘Levensecht’ illustreert het vermogen van moderne architectuur om verandering te omhelzen zonder daarbij haar oorspronkelijke kwaliteiten te verliezen. Volgens curator Tom Avermaete zijn naoorlogse moderne steden in staat individuele en collectieve aanpassingen een plek te geven. U maakt in deze tentoonstelling kennis met bekende voorbeelden als Chandigargh, Casablanca en Brasilia, maar ook met minder bekende naoorlogse ensembles in Stockholm, Parijs en Berlijn.
Vijftig jaar geleden droegen adembenemende maquettes en utopische voorstellingen van moderne naoorlogse steden de belofte van een nieuwe toekomst in zich. Chandigarh, Casablanca en Brasilia kregen een plaats in het collectieve geheugen als krachtige en ongenaakbare symbolen van het nieuwe, moderne leven.
Maar de afgelopen vijf decennia veranderden bewoners, architecten en ontwikkelaars het uitzicht van deze steden op uiteenlopende manieren. Toch bleven een aantal kwaliteiten onweerlegbaar overeind. Daarmee bewijzen deze voorbeelden dat moderne architectuur zich aan nieuwe noden en verwachtingen kan aanpassen.
Curator Tom Avermaete illustreert het adaptieve vermogen van moderne steden met origineel archiefmateriaal, maquettes, foto’s en film.
 |
| Foto Iwert Bernakiewicz |
De Vlaamse verkavelingswijken zijn onvoldoende afgestemd op de toekomst: ze nemen te veel ruimte in, zijn niet duurzaam genoeg en nog te zeer op maat van het traditionele gezin met kinderen. UHasselt-onderzoekers zochten daarom in verschillende gemeenten – samen met bewoners, beleidsmakers, organisaties en ontwerpers – naar nieuwe woonvormen in en andere invullingen van verkavelingen. De onderzoekers pleiten daarbij ook voor een aanpassing van de huidige procedure om verkavelingsplannen aan te vragen, met een grotere rol voor de burger zelf. Het resultaat van al dit denkwerk is momenteel te zien in de expo ‘Verkavelingsverhalen’ in deSingel.
De Vlaamse verkavelingscultuur komt onder steeds meer druk te staan. “Voor heel wat mensen blijft de rustige, groene verkavelingswijk de ideale plek om te wonen. Maar al die vrijstaande woningen consumeren veel ruimte en verbruiken meer materiaal en energie dan bijvoorbeeld rijwoningen”, zegt prof. dr. Oswald Devisch, verbonden aan de faculteit Architectuur en kunst van de UHasselt.
“Bovendien staan ze duurzame mobiliteit in de weg: verkavelingswijken liggen namelijk veelal afgelegen, waardoor bewoners vooral de auto nemen om zich te verplaatsen naar de winkel of het werk.” Naast die ecologische nadelen is er nog het feit dat dergelijke wijken slechts één woningtype kennen, gebouwd op maat van een traditioneel gezin met kinderen. “Voor meer hedendaagse woonvormen, zoals zorgwoningen of kangoeroewoningen, is er weinig ruimte.”
De faculteit Architectuur en kunst lanceerde een onderzoeksproject waarbij bewoners, beleidsmakers, onderzoekers, ontwerpers en verenigingen in enkele Vlaamse gemeenten nadachten over de toekomst van wonen en leven in die traditionele verkavelingen. Zo werd in Beerse een ‘wijk-voor-een-dag’ opgetrokken met woningen in bamboe en met gemeenschappelijke ruimtes tussen de huizen. In Godsheide (Hasselt) werd dan weer voorgesteld om een coöperatie op te richten die het dorp via het kanaal van goederen en diensten voorziet.
Aanbevelingen
Deze projecten – en andere experimenten rond nieuwe woonvormen, het samen opwekken van hernieuwbare energie of rond waterzuivering op maat van de wijk – tonen volgens de UHasselt-onderzoekers dat de huidige procedure om verkavelingsplannen aan te vragen, bijgestuurd moet worden. “De overheid moet burgers, zowel de individuele bewoner als organisaties, meer vertrouwen geven en hen aansporen om zélf met voorstellen te komen”, aldus professor Devisch. Daarnaast is er ook een meer ‘open regelgeving’ nodig die toelaat dat ruimtegebruik evolueert. “We hebben een wijk bestudeerd waarin buren hun tuinen delen omdat kinderen zo een grotere speelruimte hebben. Vandaag hebben die bewoners een gedeelde moestuin. Maar morgen herstellen ze misschien het gat in de haag en delen ze niets meer.”
De lokale zoektocht naar een duurzamere toekomst voor verkavelingswijken hebben de onderzoekers intussen gereconstrueerd in de tentoonstelling ‘Verkavelingsverhalen’, met foto’s, schetsen, schaalmodellen en ontwerptekeningen. “De expo wil niet alleen een breed debat starten rond de toekomst van de verkavelingscultuur, maar bezoekers ook aan het denken zetten over bijvoorbeeld eigendomsrecht van gezamenlijke tuinen of betaalbaarheid van duurzame woningen”, aldus professor Devisch.
________________
De tentoonstelling is een organisatie van het Vlaams Architectuurinstituut en deSingel Internationale Kunstcampus, gebaseerd op onderzoek ‘Verkavelingsverhalen/Tales of the Alotment’ van UHasselt-onderzoekers Oswald Devisch, Barbara Roosen en Marijn van de Weijer. De expo loopt tot en met 10 januari in deSingel.
LEVENSECHT. DE PERFORMANTIE VAN DE MODERNE STAD.
 |
| Chandigarh, India foto Tom Avermaete |
‘Levensecht’ illustreert het vermogen van moderne architectuur om verandering te omhelzen zonder daarbij haar oorspronkelijke kwaliteiten te verliezen. Volgens curator Tom Avermaete zijn naoorlogse moderne steden in staat individuele en collectieve aanpassingen een plek te geven. U maakt in deze tentoonstelling kennis met bekende voorbeelden als Chandigargh, Casablanca en Brasilia, maar ook met minder bekende naoorlogse ensembles in Stockholm, Parijs en Berlijn.
Vijftig jaar geleden droegen adembenemende maquettes en utopische voorstellingen van moderne naoorlogse steden de belofte van een nieuwe toekomst in zich. Chandigarh, Casablanca en Brasilia kregen een plaats in het collectieve geheugen als krachtige en ongenaakbare symbolen van het nieuwe, moderne leven.
Maar de afgelopen vijf decennia veranderden bewoners, architecten en ontwikkelaars het uitzicht van deze steden op uiteenlopende manieren. Toch bleven een aantal kwaliteiten onweerlegbaar overeind. Daarmee bewijzen deze voorbeelden dat moderne architectuur zich aan nieuwe noden en verwachtingen kan aanpassen.
Curator Tom Avermaete illustreert het adaptieve vermogen van moderne steden met origineel archiefmateriaal, maquettes, foto’s en film.